Vlier doet wonderen

Een oude germaanse sage over Vrouw Holle en de vlier

Opgetekend door Karl Paetow

Deze mooie sage over de vlierstruik (Limburgs: heulenteer) geeft een prachtige indruk van het werk van Vrouw Holle.

Het geschiedde eens dat tijdens de twaalf nachten, in de enerverende tijd rond de jaarwisseling, Vrouw Holle zich gereedmaakte om, zoals gebruikelijk, naar het land der mensen te gaan. Zo kwam ze ook over een besneeuwde heide toen het Kerstmis was in het hele land.

Zij luisterde naar het gezang van de bijen in de holle boom, naar de ademhaling van de dieren die onder het sneeuwdek sliepen, of in de warme holen en heuvels van hun leefgebied. Ze luisterde naar de stemmen van de stenen, en naar het stromende sap onder de bast van struiken en bomen. Zij nam de voorjaarsverwachting waar van alle afgestorven bloemen.

Er stond echter eenzaam op de besneeuwde heide een kale, stakerige struik. Zijn takken kraakten meelijwekkend in de schrale vorst van de kerstnacht. Vrouw Holle gaf ook gehoor aan zijn klacht, en vroeg de struik: “Waarom klaag je zo?"

Toen klonk het pijnlijk vanuit de breekbare takken: “O Grote Moeder! Bij al uw kinderen heeft u iets zinvols en bruikbaars in de kiem gelegd. De mensen gebruiken de noot van de hazelaar, de twijgen van de wilg, en zelfs de stugge heidebrem wordt in de winter gebrand en gebonden tot bezems. Aan de vlas heeft u goede vezels gegeven, en schoonheid aan alle bloemen als een lust voor het oog.

Alleen aan mij heeft u noch glans, noch nut gegeven. En zelfs de armste mensenkinderen wijzen mijn broze hout af voor het huisvuur. De Witte Vrouw werd geroerd door de jammerklacht, en zij glimlachte: "Welnu, omdat de mensen je zo dierbaar zijn zal ikzelf aan jou je naam geven, van nu af aan zal je Vlierstruik genoemd worden.

Daarbij schenk ik jou een edele kracht, die je waardevol maakt temidden van alle struiken." En zij schonk de struik de geneeskracht van zijn bast en van de sneeuwachtige bloesems, en zij vulde zijn duizend bessen met bloedrood medicijn.

In kwade tijden, toen gebrek en ziekte onder de mensen heersten ontdekten zij spoedig de genezende sappen van de vlierstruik. Toen haalden zij de struik, die zij eerst zo geringschat hadden, naar hun tuinen, op hun erven.

En spoedig was er in de dorpen geen huisje meer te vinden waar geen vlierstruik beschutting vond bij de bakoven. De vlier groeide en bloeide als een ware lust voor het oog met zijn weldadigheid.

De zieken werden gezond door het drinken van zijn sappen. En de kinderen dansten hun meest geliefde rondedansen in de geurige aroma van zijn schaduwrijke schermbloemen.

Want zij voelden wel aan dat het Vrouw Holle's eerste kerstgeschenk was aan alle mensen. En spoedig ging van mond tot mond de wijze spreuk: